Combinatie riet en pannen

In Nederland komt de combinatie riet-pannen veel voor. Van oudsher heeft dit vrijwel altijd een praktische achtergrond gehad. Op de nieuwere panden kunt u de combinatie riet-pannen ook aantreffen. Meer dan vroeger spelen dan het uiterlijk en de uitstraling een rol bij de keuze voor gebruik van pannen en/of een ander dakbedekkingsmateriaal. Maar ook voor de modernere panden kunnen praktische redenen ten grondslag liggen aan de keuze voor een harde dakbedekking.

De belangrijkste levensduur bepalende factor bij een rietendak is de hellingshoek. Onder de dertig graden moet riet niet worden toegepast, de levensduur van het dakvlak wordt dan te kort. Wilt u als huiseigenaar een aanbouw bij een bestaande woning en wordt dit gedeelte dan wel erg plat, kunt u om deze reden beter kiezen voor een andere dakbedekking. Bijvoorbeeld pannen.

Een andere reden voor een rij pannen is het kunnen toepassen van een dakgoot. Op die wijze kan hemelwater gecontroleerd worden afgevoerd.

Geschiedenis
Een traditionele boerderij
De koeien stonden links en rechts van de deel. Door de pannen is er meer ventilatie. Boven de deel ligt het hooi op de hooizolder. De beesten produceren nogal wat vocht. Dit condenseert vooral in de winter tegen de pannen, er vallen druppels naar beneden. Deze condensatie druppels wil de boer niet in het hooi hebben want dan begint dit te schimmelen. Daarom is boven de hooizolder het riet gehandhaafd. Wel ventilatie, geen condensatie. Het hooi blijft mooi droog.

Type (woon)boerderij
Door de overgang van potstal naar grubstal werd het noodzakelijk de muren verder naar buiten te plaatsen. Hierdoor werd de dakhelling flauwer. Voorheen werd dit vaak doorgedekt met riet maar de levensduur van het riet is door de flauwere hellingshoek aanzienlijk korter dan het daarboven gelegen dakvlak. Vandaar de toepassing van pannen. Door schade wijs geworden.

Schaapskooi
Vooral op de arme gronden in Drenthe en de Veluwe een veel voorkomende stal. Overdag worden de schapen gehoed op de heide. 's Nachts werden zij opgeborgen in de schaapskooi en werden geacht hier hun mest te deponeren voor later gebruik op de akkers. Er gaan veel schapen in een hok. Dan wil de schaapsherder natuurlijk wel optimale toetreding van zuurstof en dus ventilatie. Vandaar het pannenvlak. Daar waait de wind mooi doorheen. Panhaken en een goede hoekkeper- en nokpan waren bij de gegolfde Hollandse pan nog onbekend. Dus werden deze details in riet uitgevoerd. Een simpele en praktische oplossing. Er waaien geen pannen van het dak.

Nog een heel andere reden, de ijdelheid van de bewoner. Vroeger was riet de goedkoopste dakbedekking. Kon je pannen betalen dan zat je er warmpjes bij. Door een spiegel van (geglazuurde) pannen aan te leggen, het liefst boven de voordeur, kon iedereen zien dat je je pannen kon veroorloven.
Het statussymbool uit die jaren. In deze vorm vooral te zien in Noord-Holland.
Het gezegde: hij is onder de pannen, vindt hier haar oorsprong. Het is grappig dat nu riet soms als een statussymbool wordt gezien.